Mensen die
afhankelijk zijn van de zorg van hun partners zullen niet snel
aangifte doen, juist omdat ze afhankelijk zijn van die zorg en ze
moeten dus het geweld opwegen tegen hun behoeften. Ze staan er vaak
alleen voor als ze hun partner niet zullen behouden, of krijgen te
weinig zorg. Het aanvragen van zorg buiten een partner om kost vaak
veel tijd en geld, die afhankelijke personen gewoonweg niet hebben,
en de partners zullen het weten als ze al beginnen met die aanvragen
wanneer de partners nog in hun leven zijn.
Daarnaast willen wij
als maatschappij niet geloven dat iemand die ervoor kiest om de zorg
van een chronisch zieke op zich te nemen ook ervoor kan kiezen
gebruik te maken van de kwetsbare situatie van die persoon en te gaan
mishandelen. Wij willen er zo erg niet aan dat als je probeert in het
Nederlands te zoeken naar informatie hierover dat er eigenlijk zo
goed als geen informatie te vinden is, als er uberhaupt iets te
vinden is.
We zien een
zorgdrager eigenlijk graag als een held, en de zorgvrager als de
moeilijke situatie. Hoe kan iemand die vrijwillig er voor kiest bij
een moeilijke situatie te blijven iets anders zijn dan een held? Hoe
kan zo´n iemand een slecht persoon zijn die gebruik maakt van de
afhankelijkheid van anderen. Maar het is een vrij simpel antwoord; ze
komen er mee weg, en het is een makkelijke situatie waarbij kans op
gevangenisstraf of uberhaupt gepakt worden minimaal is. Daarnaast
vergeten we dat geweld vaak draait om niet alleen het geweld zelf,
maar de absolute controle hebben en behouden en dus is een relatie
met een chronisch zieke ideaal. Je kan al je emoties botvieren en de
rest van de wereld bedankt je nog voor de goede zorg.
Misschien zou er
iets veranderen als we zorg dragen voor chronisch zieken en
gehandicapten als normaal gaan zien, zonder dat we vergeten hoe
moeilijk het kan zijn voor de mantelzorgers hoor! Ik zie het aan mijn
partner, dat het hem soms veel energie kost, al klaagt hij zelden.
Maar wanneer we het gaan zien als iets dat wij als mensen onderling
voor elkaar gewoon zouden moeten doen binnen de grenzen van ons
kunnen, zien we niet alleen dat je echt geen held hoeft te zijn om
dit te doen en dat die ´moeilijke situaties´ die wij chronisch
zieken en gehandicapten zijn, dus gewoon mensen zijn met ons eigen
verhaal en dat we echt leven en niet enkel bestaan als uitdaging. Het
zal ons toereikender maken, en de kansen ook verminderen dat wij in
een sociaal isolement komen. Wanneer we daardoor meer mensen hebben
om mee te kunnen praten, zal het ook makkelijker worden voor ons om
dat cirkeltje van geweld te doorbreken.
Ik weet overigens
dat er ook vaak mishandeling voorkomt door professionele zorggevers,
maar dit krijgt inmiddels wel al meer aandacht, terwijl geweld door
mantelzorgers dus absoluut bijna niet aan het licht komt.
Sommige dingen genoemd in deze blog zullen absoluut ook gelden voor situaties waarin professionale zorggevers mishandelen. Mantelzorgers zijn overigens niet alleen partners, maar ook familie
in allerlei vormen, of vrienden of buren. Partnergeweld zal het
vaakst voorkomen bij geweld door mantelzorgers maar geweld door andere
mantelzorgers is zeer zeker ook aanwezig en dat moeten we niet
vergeten.
Er zijn minstens
drie vormen van mishandeling, in huiselijk geweld maar ook ander
geweld. Er is de vaak besproken sexuele en lichamelijk mishandeling,
maar er is zeer zeker ook de minder vaak serieus genomen maar zeer
zeker ook pijnlijke emotionele en psychische mishandeling. Sommigen
scheiden die laatste twee van elkaar, sommigen niet, meningen zijn er
over verdeelt. Dan zijn er allerlei omstandigheden die het geweld in
stand houden. Financiele en/of fysieke afhankelijkheid, en sociaal
isolement zijn de vaak voorkomende bij chronisch zieken, maar de
reacties van omstanders kunnen het ook in stand houden. Wanneer bv
een zoon een dochter mishandelt, en de moeder het in stand houd en
vind dat de dochter het moet accepteren om de familie bij elkaar te
houden is een goed voorbeeld.
Hoe lichamelijk en
sexueel geweld en mishandeling er uit ziet, weten de meesten van ons
wel. Deze vormen van mishandeling hebben verschillende gradaties.
Lichamelijk geweld hoeft echter ook niet altijd zichtbaar te zijn,
mensen kunnen heel goed iemand zo mishandelen dat de buitenwereld het
niet ziet. Het is echt niet zo in een moment van passie als dat men
denkt, er gaat gerust voor sommigen die mishandelen veel gedachte in
in hoe ze zichzelf het beste kunnen beschermen.
Emotionele
mishandeling is een moeilijker uit te leggen iets, dit omdat wij zo
gefocussed kunnen zijn op het lichamelijke en sexuele geweld, maar
dat emotionele mishandeling net zo schadelijk is, is inmiddels
bekend. Vaak is emotionele mishandeling ook deel van sexuele of
lichamelijke mishandeling, of begint iemand met emotionele
mishandeling en als ze merken daar mee weg te komen, gaan ze verder
met andere vormen van mishandeling.
Er zijn
verschillende dingen die plaats vinden tijdens emotionele
mishandeling maar een vaak voorkomend iets is gebruik van gaslighting
en manipulatie. Gaslighting is een vorm van manipulatie waarin een
slachtoffer wordt gemanipuleerd op een manier dat ze geen vertrouwen
hebben in hun eigen perceptie, herinneringen en hun geestelijk
gezondheid. Er zijn verschillende vormen hiervan. Iemand kan bv
compleet ontkennen dat die pak slaag die je gisteren heb gehad, echt
gebeurt is, maar ze kunnen ook compleet bizarre scenario´s in scene
gaan zetten. Vaak krijg je te horen dat je te gevoelig bent en
overdreven op dingen reageert. Helaas kan gaslighting zo ver gaan dat
iemand een burn out krijgt, of iets gelijks en in sommige gevallen
lijd het tot zelfmoord. Ook kan ervaringen met dit fenoneem in het
verleden, angst in stand houden dat dit weer kan gebeuren in het
heden, in een nieuwe relatie, net als bij elke vorm van mishandeling.
Dat heeft gewoonweg tijd en therapie nodig om te helen. Je kan in een
patroon komen waarin je nog steeds aan het verontschuldigen blijft
voor dingen die je niet fout hebt gedaan, omdat je dat vroeger veel
al moest doen. Alleen in dit geval krijg je gelukkig al snel te horen
dat het nergens voor nodig is. Maar dat je eigen brein jouw kan
blijven gaslighten lang nadat je uit die situatie bent is dus heel
normaal.
Andere vormen van
emotionele mishandeling zijn isolatie, verwaarloosheid, vernedering
en continu kritiek, macht en controle, jouw gevoelens van schaamte
geven, het overschrijden van je persoonijke grenzen, ontkenning van
dingen, onredelijke eisen, de stille behandeling. Iemand kan je
continu vernederen door bv gemene grapjes te maken en jouw schuldig
laten voelen voor dingen die je niet heb gedaan. Nauwelijks aandacht
thuis, verandert in continu sms of appen als je alleen ergens bent,
dit is deels door de heftige jaloezie. Alles ligt volgens hen aan
jou, ook hun humeur. Ze willen controle over van alles, ook je
uitgaven en dreigen met ontrouw of plegen ontrouw als wat zij noemen
straf vinden ze het ok jouw vertrouwen te schaden. Ze kunnen ook
dreigen met verlating en zelfmoord. Hou er rekening mee dat er
verschillen zijn in wat er gebeurt, de ervaring kan verschillend zijn
voor meerdere personen. Soms gebeurt het bv ook dat in relaties
partners soms elkaars vertrouwen schaden op een milde manier, zonder
dat het gelijk emotionele mishandeling wordt, en kan iemand heftig
jaloers zijn zonder over te gaan op emotionele mishandeling. Het
grote verschil zit hem dan ook in de bereidheid om aan die dingen te
werken, en ook daadwerkelijk om te gaan in acties om het aanpakken
(mensen die emotioneel mishandelen kunnen soms claimen het te willen
aanpakken, maar gaan nooit over tot actie). Die verschillen maken
erkenning en herkenning vaak erg moeilijk.
Wanneer je dit terug
leest kan je al gauw redenen vinden waarom mensen met een handicap of
chronische ziekte vaak slachtoffer kunnen worden van mishandeling.
Deze zogenaamde “gebreken” kunnen in allerlei vormen tegen ons
worden gebruikt, en door ons al vaak bestaand isolement, hebben we
geen klankbord om aan te vragen of dit soort gedrag eigenlijk ok is.
Als deze aandoeningen van ons ook mentale aandoeningen betreft, zijn
we al helemaal geneigd snel aan ons zelf te twijfelen. Die zogenaamde
mentale gebreken zitten er al, wat komt dus echt daardoor en wat
niet? Is het echt zo gegaan als de mantelzorger zei, moeten we
onszelf of de ander vertrouwen? Maar een goed uitgangspunt is om te
kijken naar wie weet van jouw psychische toestand en wie je dan
alsnog serieus neemt omdat je meer bent dan dat.
Ik twijfel zelf nog
altijd aan mijzelf door mijn verleden met oa gaslighting en andere
vormen van mishandeling, en ook door mijn psychische gebreken, het
verschil echter nu is dat ik wel degelijk serieus wordt genomen. We
beseffen ons dat er problemen komen uit mijn trauma´s en uit mijn
psychische problematiek en bespreken die problemen als zodanig. We
bespreken dus, en beschuldigen niet. Wanneer iets niet eruit komt, en
ik denk dat ik iets doe omdat ik gek ben maar ik heb gewoon gelijk,
dan krijg ik het te horen. Het wordt ook niet verwacht dat ik mij
maar gewoon normaal moet gedragen, ik krijg vaak de vraag wat hij kan
doen om mij te helpen en wat het is dat ik nodig heb. Als ik mij
ergens voor verontschuldig dat niet nodig is, krijg ik het te horen.
Als ik boos was om een goede reden, krijg ik het te horen etc.
Natuurlijk heeft onze relatie net als elke relatie zijn goede en
slechte kanten maar ik hoef niet bewust bang te zijn voor
mishandeling, door het verleden en het vermogen van oa gaslighting om
goed te blijven hangen, is het zo dat ik continu bang ben dat het
natuurlijk alsnog gaat gebeuren. Dat is iets waar ik aan moet werken,
ook emotionele mishandeling laat zijn indrukken dus achter.
Wanneer je alles zo
terug leest, dan begin je al te zien hoe mishandeling een probleem
kan vormen in onze gemeenschappen, we zijn namelijk een extreem
kwetsbare groep en er is snel misbruik te maken van ons. Sommigen van
ons kunnen niet meer praten of communiceren en niet vertellen wat er
gebeurt. Anderen worden niet serieus genomen door hun bestaande
klachten. En er zijn zoveel plekken waar we geraakt kunnen worden. We
kunnen het meemaken dat nodige medicatie of hulp ons onthouden wordt.
We worden niet geholpen zoals mensen denken dat we geholpen worden.
We worden niet gedoucht tot iemand op bezoek komt, of niet naar het
toilet gebracht en dan geslagen wanneer we in bed plassen. We zijn
vaak financieel afhankelijk en kunnen de situatie dus niet
ontvluchten, zelfs niet wanneer we nog wat onafhankelijkheid over
hebben.
Het nadeel is dat
vele dingen die er zijn voor slachtoffers van huiselijk geweld is
onbereikbaar voor ons, al heeft de toegankelijkheid van het internet
er voor gezorgd dat dat in ieder geval minder een probleem is. Maar
in therapie gaan is niet altijd even makkelijk wanneer je dus niet
zelfstandig dingen kan doen om maar wat te noemen. Dat er betere en
meer toegankelijkheid moet zijn voor mensen in die situaties is
duidelijk, zelfs informatie op het internet voor deze situaties is te
spaarzaam en te moeilijk om te bereiken. Sommigen geloven daardoor
gewoon dat ze door hun ziektes en handicaps gewoon geen recht meer
hebben op zichzelf veilig te voelen.
We moeten ons als
maatschappij meer inzetten om de tekenen en gevaren van mishandeling
te zien, voor alle groepen die er zijn maar ook dus voor
zorg-afhankelijken. Zo kunnen mensen met een laag iq en mentale
capaciteiten, het gevaar lopen in de handen te komen van loverboys,
maar ook van daders in familie sferen die bv ze sexueel zullen
manipuleren en mishandelen. Net zoals bij alle vormen van
mishandeling, willen we graag doen alsof het niet bestaat maar het
probleem gaat niet weg door het te ontkennen. Zij kunnen niet
ontsnappen, en als je doet alsof een mantelzorger zijn leven opgeeft
door te zorgen, maakt het gewoon dat je potentieel blind kan zijn
voor de gevaren. Je mag iemands gedrag die je ziet goed vinden,
zonder ze te vergoddelijken. Het is nu zelfs zo dat in sommige landen
wetten het zo maakt dat mantelzorgers kunnen doen alsof ze in iemands
voordeel handelde, en mensen nog niet zien dat het mishandeling is.
Geloof ons. Kijk objectief naar de signalen en niet door rooskleurige
lenzen. Zie wat er echt speelt.
Herken dus de
signalen. Wanneer je die herkent, kan je indien mogelijk de problemen
aankaarten met die persoon. Geef ze het gevoel dat ze er niet alleen
voor staan, en wat er ook gebeurt, oordeel niet en verplicht ze niet
gelijk die persoon te verlaten. Ze moeten dit kunnen doen wanneer ze
er klaar voor zijn, en dit doen is vele malen complexer dan je denkt.
Oordeel dus niet, en zorg dat ze weten dat je er bent ongeacht.
Probeer eventueel samen met het slachtoffer te kijken naar hulp en
informatie die beschikbaar is voor hen.
De signalen kunnen
verschillen van slachtoffer naar slachtoffer, aangezien iedereen
natuurlijk anders is. Let dus vooral op aanwijzingen waarin het
duidelijk is dat het slachtoffer anders doet dan normaal voor hen is.
Zulke symptomen kunnen ook op andere oorzaken wijzen, zoals een
mentale aandoening, maar geweld is zeker een potentiele oorzaak. De
natuurlijke veranderingen die wij als mens in ons leven regelmatig
doormaken vallen hier niet onder. Iedereen kan hier en daar
veranderen, soms zelfs ogenschijnlijk drastisch. Let daarom ook op
andere signalen.
De manieren waarop
slachtoffer en dader met elkaar omgaan kunnen ook een aanwijzing
zijn. Vaak kunnen daders charmant lijken maar er zijn toch die
dingetjes die gebeuren waardoor je merkt dat er iets niet klopt.
Veranderingen in de emotionele staat van het slachtoffer, en wanneer
het slachtoffer zich bovenmatig gaat terugtrekken kunnen ook
aanwijzingen zijn. Terugtrekken in een manier dat niet terug te
koppelen is aan hun chronische aandoening. Wanneer je een gedraging
ziet van een dader waar van je het gevoel hebt dat het niet klopt,
zal een slachtoffer de daders gedrag bijna altijd goed praten, maar
vaak zal de dader zijn best doen om geen ongewenst gedrag te laten
zien aan buitenstaanders. Nerveus en angstig gedrag komt ook vaak
voor, op een manier dat niet passend is bij het slachtoffer, zeker
als ze geen diagnoses hebben zoals een paniekstoornis.
Hyperalertheid kan
er ook zijn, en de angst die de situatie oproept kan de klachten
verergeren. Iemand kan aandacht vragen op een vreemde manier en soms
meer dan normaal. Slapeloosheid, nachtmerries, concentratieproblemen,
het lijstje gaat door. Het probleem is dat veel signalen
daadwerkelijk ook kunnen komen door de chronische aandoeningen. Dat
maakt iemand eenzamer, geisoleerder, afhankelijker financieel en op
andere gebieden, dat de partner mee moet naar veel afspraken en ga zo
maar door. Doordat weinig mensen zich in een positie zitten dit te
kunnen onderscheiden is het zo dat het daardoor gewoonweg niet gezien
wordt.
Als je dan net als
ik, chronisch ziek bent, en een verleden heb met misbruik, kan het
zijn dat je in huidige nieuwe relaties nog steeds gedrag kan laten
zien dat vaak gezien wordt bij slachtoffers van misbruik, het duurt
lang voor die patronen volledig doorbroken kunnen worden. Het is de
reactie van de partner op die patronen dat het verschil laat zien
tussen een misbruiksituatie en de gevolgen van een oude
misbruiksituatie, de trauma. Mensen die eerder mishandelt zijn,
hebben een grote kans om opnieuw het slachtoffer te worden omdat ze
kwetsbaar zijn door hun ervaringen, dus ga er niet van uit dat omdat
iemand toevallig al een keer eerder mishandelt is dat het niet nog
een keer zal gebeuren. Het kan altijd weer gebeuren, en het beste is
om het slachtoffer direct hulp te laten zoeken, zodat ze kunnen helen
en dat het risico van herhalingen kan gaan afnemen.
Als je het vermoeden
hebt dat het echt niet goed is kan je, en ik kan dit niet vaak genoeg
herhalen, het beste kalm er een gesprek over aan gaan met het
slachtoffer wanneer je de kans hebt om met ze alleen te zijn. Stuur
het gesprek in het ritme dat het slachtoffer aangeeft, en luister
goed. Wat je ook doet, forceer hen niet om gedrag te vertonen die jij
van hen wilt zien, het kan zijn dat ze hier gewoonweg niet of nog
niet tot in staat zijn. Het slachtoffer moet klaar zijn om uit de
situatie te komen en niet eerder zal hij of zij (want hij is ook een
mogelijkheid, slachtoffer zijn niet alleen vrouwen) bij de dader
weggaan. Zeker niet als ze nog geen andere opties hebben. Je moet
respect hebben voor wat iemand wel en niet kan doen. Het kan zijn dat
ze zeggen geen slachtoffer te zijn en dat het echt klopt en ze dat
niet zijn, maar ze kunnen hierover liegen. Als dat een mogelijkheid
is kan je contant opnemen met instanties om advies te vragen over wat
je verder kan doen.
Wanneer je niet
alleen kan zijn met het slachtoffer, kan je je vermoedens uitspreken
met allerlei instanties en zij zullen je verder helpen met wat je kan
doen. De politie is een optie, maar er zijn ook allerlei andere meer
low-key opties. Waar jij je het prettigst bij voelt. Instanties
gespecialiseerd in huiselijk geweld zijn ook goede opties trouwens.
Op hun sites kan je vinden hoe. Een van de sites die veel informatie
heeft is huiselijkgeweld.nl of de site van slachtofferhulp. Er is ook
een site waar je anoniem melding kan maken als je ergens een
vermoeden van hebt en dat is de site vooreenveiligthuis.nl
Als je een
slachtoffer bent van mishandeling, en je bent chronisch ziek of
gehandicapt, weet dat er mensen zijn die je wel serieus neemt. Mocht
het mogelijk zijn, neem iemand die je vertrouwt in vertrouwen en
praat. Wij snappen dat je niet zomaar bij iemand weg kan gaan, of dat
je er nog niet klaar voor bent omdat te doen, en wij snappen ook dat
het moeilijk te behappen is dat dit je gebeurt. Maar het zit niet in
je hoofd, echt niet. Laat het dus bezinken, en vanaf daar kun je
kijken of er stappen zijn die je kan ondernemen om te kijken of je de
hulp kan krijgen die je verdient. Anonieme chatprogramma´s op het
internet zijn er ook voor jou. Geloof niemand als ze zeggen dat je je
niet aan moet stellen of wat dan ook. Je bent minder alleen dan je
denkt dat je bent. Mocht je trouwens toegang hebben tot een telefoon
en in een positie zitten om ongestoord te bellen, en ik weet dat dat
niet voor alle slachtoffers geld, probeer dan anoniem te bellen met
veilig thuis, zij zijn 24/7 bereikbaar en het is gratis. Je kan ze
bereiken op 0800-2000
Alsjeblieft mensen,
laten we goed opletten als het gaat om de zwakkeren van onze
samenleving, zoals onze kinderen en gehandicapten. Als je dingen ziet
waarvan jij het gevoel hebt dat het niet klopt, negeer ze dan niet.
Jij kan het verschil zijn die iemand nodig heeft om uit een zeer
moeilijke situatie te komen. Probeer in ieder geval. Je kan niet
alles weten, alles zijn of alles doen voor iemand, maar alle beetjes
helpen. Denk niet dat jouw hulp er niet toe doet. Als laatste, als er
een noodsituatie voor doet, en je vreest voor iemands leven bel dan
met de politie op 0900-8844 of 112, afhankelijk of het gevaar
indirect of direct (112) is. Als je geweld zie gebeuren, aarzel dan
absoluut niet.
Reacties
Een reactie posten